Ticari Savunma Araçları'nda sık sık "dünya ticareti" terimini kullanıyorum. Nedeni malum: Anti-damping, sübvansiyonlar ve telafi edici önlemler ve de korunma önlemleri günümüzde esasen Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kuralları tarafından düzenlenen, ülkeler arasında anlaşmazlık çıktı mı DTÖ'nün ihtilafların halli mekanizması çerçevesinde çözümlenen konular.
Ancak gerek günlük hayatta gerekse de ekonomi yazınında "dünya ticareti" değil, "uluslararası ticaret" terimine alışığız. Dolayısıyla bu iki terim arasındaki farka dikkat çekmek yerinde olacak.
Uluslararası ticaret hukuksal ve idari açıdan dünya ticaretine göre daha geniş bir kavram. Evet, günümüzde uluslararası ticaret norm ve kuralları merkezinde DTÖ'nün bulunduğu çoktaraflı bir sistem tarafından şekillendiriliyor öncelikle. Üstelik sınır önlemlerinin ötesine geçen, WIPO ve WCO gibi diğer örgütlerden rol çalan, çoklutaraflı unsurlarıyla kapsamını genişleten bir sistem bu.
Ancak uluslararası ticaret DTÖ'den ibaret değil. Her şeyden önce DTÖ'nün üye sayısı 152, Cape Verde ile birlikte 153 olacak. Yüksek, ama "evrensel" olmaktan uzak bir sayı, hele de Rusya'nın henüz üye olmadığı düşünülürse. İkincisi ve daha önemlisi bölgeselcilik son yıllarda güçlenen, Avrupa Birliği gibi çok daha derin ticari bütünleşmeler yaratan alternatif bir akım DTÖ'nün çoktaraflılığına. Evet, bölgeselcilik DTÖ tarafından çizilen sınırlar içerisinde cereyan ediyor, ancak düzenlemelerde daha derine iniyor. Dolayısıyla uluslararası ticareti şekillendiren başka başka kurallarla karşılıyoruz.
Üçüncü neden ise en önemlisi. DTÖ kuralları her ne kadar son derece ayrıntılı olsa da uluslararası ticaret hukukunun bir alt kümesini oluşturuyor sadece. Ulusal mevzuatların yanı sıra sınırötesi mal ve hizmet akımlarını ilgilendiren diğer birçok uluslararası düzenleme var. Özellikle de sözleşmeler ve ödeme biçimleri uluslararası özel hukuk alanında. 1966 yılında kurulan Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu, kısa adıyla UNCITRAL, DTÖ'nün yetki alanına girmeyen bu özel hukuk kurallarının birleştirilmesi ve yakınlaştırılması için çalışmalar yürütüyor. Ayrıca gümrükler ve uluslararası taşımacılık kurallarını da unutmamak lazım.
Bu tablo karşısında DTÖ kuralları ve bunlara ilişkin uygulamaları incelerken dünya ticareti terimini, diğer kurallar veya kuralların tamamından bahsederken uluslararası ticaret terimini tercih ettiğim sanırım anlaşılacaktır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder