DTÖ Tahkim Organı Yıllık Raporunu Yayınladı

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Tahkim Organı yıllık raporunu 17 Şubat 2010 tarihinde yayınladı. 2009'da gerçekleşen gelişmelerini ele alan rapora göre geride bıraktığımız yıl Tahkim Organı açısından oldukça sakin geçmiş durumda.

2009'da sadece üç panel kararı tahkime götürülmüş. Tahkim Organı'nın iş yükü 2008 yılından devralınan bir dosya ile dörtle sınırlı kalmış 2009'da. Dosyaların çoğu her zaman olduğu gibi anti-damping ihtilaflarına ilişkin.

2009'da Avrupa Toplulukları (Lizbon Antlaşması'nın 2009 sonunda yürürlüğe girmesi ile birlikte artık DTÖ'de Avrupa Birliği olacak.) ABD'nin bir sıfırlama uygulamasına ilişkin madde 21.5 raporunu, ABD ise Japonya'ya karşı uyguladığı bir diğer sıfırlama vakasına ilişkin bir madde 21.5 raporunu tahkime götürmüş. Madde 21.5 raporları bir ihtilaf kararı karşısında ihtilafı kaybeden ülkenin aldığı önlemlerin karara uyumlu olup olmadığı konusunda ortaya çıkan "ikincil" ihtilaflara ilişkin olarak alınıyor. Tahkime sevkedilen üçüncü panel kararı ise Çin'in yayınlar ve odyovizüel ürünlere ilişkin uygulamalarının DTÖ kurallarına aykırı bulunduğu karar. İtiraz eden esas olarak Çin tabi. Ancak ABD'nin de itirazları var.

Rapor bu duruma karşılık DTÖ ihtilafların halli mekanizmasına yönelik yoğun ilginin devam ettiğini belirtiyor. 2010 yılında açıklanacak birçok panel kararı olması Tahkim Organı'nın iş yükünün tekrar artacağını gösteriyor.

Plastik Poşetler: DTÖ Kararını Açıkladı

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ihtilafların halli mekanizması çerçevesinde DS383 sayılı ve Amerika Birleşik Devletleri - Tayland menşeli polietilen perakende taşıma torbalarına ilişkin anti-damping önlemleri konulu ihtilaf için oluşturulan Panel 22 Ocak 2010'da konuyla ilgili kararını açıkladı.

Buna göre dampinge karşı soruşturmada "sıfırlama" tekniğini kullanan Amerika Birleşik Devletleri Tayland'ın aleyine DTÖ kurallarını ihlal etmiş durumda ve önlemi gözden geçirmesi gerekiyor.

Washington tarafından soruşturmalarda kullanılan bazı karmaşık yöntemler negatif damping marjlarını sıfıra çekiyor. "Sıfırlama" terimi buradan çıkıyor. Birleşik Devletler'in bu uygulamaları nedeniyle İhtilafların Halli Mekanizması kapsamında kaybettiği birçok ihtilaf bulunuyor.

DTÖ'de Tavuk İhtilafında Paneli Kurdu, Türkiye Taraf

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) İhtilafların Halli Organı 31 Temmuz 2009 tarihinde toplandı. Toplantıda Çin Halk Cumhuriyeti ile Amerika Birleşik Devletleri arasında, Çin'in başvurusu üzerine başlatılan tavuk ithalatına ilişkin ihtilaf sürecinde bir panel kurulmasına karar verildi.

DTÖ ihtilafların halli mekanizması çerçevesinde ilk aşama istişareler. Bu aşamada sorunlar çözülemezse ihtilafı DTÖ anlaşmaları doğrultusunda inceleyecek bağımsız üyelerden oluşan bir panel kurulabiliyor. Panel kararlarını Temyiz Organı'na götürmek mümkün.

İhtilafın sebebine gelince... US Omnibus Appropriation Act 2009, yani Amerika Birleşik Devletleri'nin 2009 yılı idari bütçesine dair, 11 Mart'ta Beyaz Saray tarafından imzalanan bir kanunda, kanun kapsamına giren fonların Çin Halk Cumhuriyeti'nden tavukçuluk ürünlerinin ithalatına izin verecek bir kural getirilmesi için kullanılamayacağına dair sarih bir hüküm olması. Tabi ki DTÖ kurallarının lafzı ve ruhuna aykırı bir düzenleme.

Nitekim Avrupa Topluluğu, Guatemala, Güney Kore ve Türkiye de üçüncü taraf olarak ihtilafa katılacaklarını beyan etmiş durumda.

Çin AB'yi DTÖ'ye Şikayet Etti

Çin Halk Cumhuriyeti 31 Temmuz 2009 tarihinde Dünya Ticaret Örgütü ihtilafların halli mekanizması çerçevesinde Avrupa Birliği ile istişare talebinde bulundu. İhtilafın konusu Avrupa Birliği'nin Çin menşeli demir ve çelik civatalara ilişkin olarak yürürlüğe koyduğu dampinge karşı önlemler.

İstişare ihtilafların halli mekanizması dahilinde ilk adımı oluşturuyor. Tarafların bir mutabakata varamamaları durumunda konu İhtilafların Halli Organı'na havala ediliyor ve ihtilafa ilişkin karar verecek bir panel kurulabiliyor. Panel kararları ise Temyiz Organı'na götürülebiliyor.

DTÖ'den Otomobil Parçaları İhtilafında Karar

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) İhtilafların Halli Mutabakatı çerçevesinde sırasıyla Avrupa Toplulukları, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada'nın şikayetçi olduğu DS 339, 340 ve 342 sayılı "Çin - Araba Parçalarının İthalatını Engelleyen Önlemler" ihtilafında Temyiz Organı 15 Aralık 2008 tarihinde raporunu yayınladı.

2006 yılında istişarelerin talep edilmesiyle başlayan ihtilafın özünde Çin'in bir dizi düzenleme aracılığıyla Çin içinde satılan arabaların imalatında kullanılan ithal parçalara belirli bir eşiği geçtiklerinde komple ithal arabalara uygulanan tarifeleri orantısal olarak tatbik etmesi yatıyor. Şikayetçilere göre bu düzenlemeler sadece GATT 1994'ün temel kurallarına değil, TRIMs ve SCM Anlaşmaları ile Çin katılım protokolüne de aykırı.

Konuyla ilgili hazırlanan Panel raporları genel olarak şikayetçilerin argümanlarını destekliyor. Temyiz Organı da Panel bulgularını büyük ölçüde teyit ediyor. Bu durumda İhtilafların Halli Organı'nın Çin'den söz konusu düzenlemeleri DTÖ kurallarıyla uyumlu hale getirmesini talep etmesi gerekiyor.

Sıfırlama İhtilafı: DTÖ'den Panel Kararı

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) İhtilafların Halli Mekanizması çerçevesinde bir uyum paneli, Avrupa Topluluğu'nun şikayetçi olduğu Amerika Birleşik Devletleri'nin sıfırlama uygulamalarına ilişkin DS294 sayılı ihtilafta raporunu 17 Aralık 2008 tarihinde açıkladı.

Uyum panelleri İhtilafların Halli Mutabakatı madde 21.5 altında görev yapıyor ve tarafların Temyiz Organı kararlarını uygulayıp uygulamadığını değerlendiriyor.

Sıfırlama ihtilafında karar menfi. Yani Amerika Birleşik Devletleri'nin anti-damping uygulamalarını DTÖ anlaşmalarına hala uyumlu hale getirmediği yönünde. İhtilafın temelinde Washington'ın soruşturmalarda kullandığı bazı karmaşık yöntemlerin negatif damping marjlarını sıfıra çekmesi yatıyor. "Sıfırlama" terimi buradan çıkıyor. Birleşik Devletler'in bu uygulamaları nedeniyle İhtilafların Halli Mekanizması kapsamında kaybettiği birçok ihtilaf bulunuyor.

PET: AB Hindistan'a Yönelik Önlemleri Gözden Geçirdi

Avrupa Birliği (AB) 19 Aralık 2008 tarih ve L 340 sayılı Avrupa Birliği Resmi Gazetesi'nde yayınlanan 16 Aralık 2008 tarih ve (AT) 1286/2008 sayılı Konsey Tüzüğü aracılığıyla Hindistan menşeli polietilen tereftalat (PET) ithalatlarına ilişkin olarak yürürlükte bulunan telafi edici ve dampinge karşı vergileri bir kısmi ara gözden geçirme soruşturması sonucunda değiştirdi.

Söz konusu telafi edici önlemin seviyesi 2007 yılında sonuçlanan bir nihai gözden geçirme soruşturması ile 0 ila 106,5 EUR/ton olarak belirlenmişti. Aynı dönemde Hindistanlı üreticilere 88,9 ila 200,9 EUR/ton arasında değişen tutarlarda bir dampinge karşı vergi de getirilmişti.

Hindistan Hükümeti'nin telafi edici önleme konu olan sübvansiyon programlarının değiştirilmesi vesilesiyle yaptığı başvuru üzerine açılan kısmi ara gözden geçirme soruşturması sonucunda bazı firmaların sübvansiyon marjları değiştirilmiş durumda.

Komisyon bu ara gözden geçirme nedeniyle herhangi bir firmaya aynı marj payına ilişkin iki ayrı vergi ihdas edilmemesi için dampinge karşı önlemi de gözden geçirerek 0 ila 187,7 EUR/ton arasında değişe yeni dampinge karşı vergiler hesaplamış durumda.

Ancak Hindistan'ın bu sonuçlardan memnun olduğunu söylemek mümkün değil. Nitekim 4 Aralık 2008 tarihinde Dünya Ticaret Örgütü ihtilafların halli mekanizması çerçevesinde AB ile istişarelerde bulunmayı talep etmiş durumda (http://antidamping.blogspot.com/2008/12/pet-hindistan-abyi-dtye-gtrd.html).

Washington ile Brüksel Arasında Tavuk Sorunu Devam Ediyor

Amerika Birleşik Devletleri ile Avrupa Birliği'nin ikili ekonomik ilişkileri nicel açıdan görkemli olmakla beraber nitel açıdan derinleşemiyor bir türlü. Tarafların teknik işbirliği yeterli olmadığı gibi ticaret ihtilafları da eksik olmuyor.

Klorinli tavuklar transatlantik ticarette sorun çıkartan konulardan bir tanesi. Brüksel klorinli tavuklara 10 yıldır ithalat yasağı uyguluyor. Yasağın nedeni Amerikalı işletmecilerinin kullandığı bazı anti-mikrop ajanlarının insan sağlığını aykırı olduğunu değerlendirmesi.

DTÖ kuralları kamu sağlığı, güvenliği ve ahlakı nedenleriyle böyle yasaklara gidilmesine izin veriyor. Ancak alınan önlemlerin bilimsel gerçeklere dayanması gerekiyor. Aksi taktirde ihtilafların halli mekanizmasına başvurulması mümkün hale geliyor. Nitekim Washington'da son zamanlarda bu konuda daha çok sesini yükseltir olmuştu (http://antidamping.blogspot.com/2008/06/abd-klorinli-tavuklar-dtye-gtrecek-mi.html).

Avrupa Birliği Tarım Bakanları Konseyi'nin 18 Aralık'ta işte bu sorunu çözmeye yönelik bir kanun tasarısı geldi. Buna göre klorinli tavuklar belirli işlemlerden geçmeleri şartıyla Topluluk piyasasına sokulacaktı. Ancak Bakanlar tasarıyı kabul etmedi.

İşin ilginci tasarının kabul edilmesine en başta karşı çıkanın Amerika Birleşik Devletleri'nin ta kendisi olmasıydı! Washington'a göre tasarının yer verdiği kurallar fazla ağır ve işlevsel açıdan yasaktan farklı değil (http://www.guardian.co.uk/business/feedarticle/8165615). Avrupalılar bu değerlendirmeye katılmıyor elbet, ama transatlantik ortaklarını kıramamış durumdalar (!).

PET: Hindistan AB'yi DTÖ'ye Götürdü

Hindistan Dünya Ticaret Örgütü ihtilafların halli mekanizması çerçevesinde Avrupa Birliği ile istişarelerde bulunmayı talep etti. İstişare konusu Avrupa Birliği'nin Hindistan menşeli polietilen tereftalat (PET) ithalatlarına ilişkin olarak uyguladığı dampinge karşı ve telafi edici vergilerin nihai gözden geçirme soruşturmaları.

4 Aralık 2008'de gerçekleştirilen bu istişare başvurusu ile ihtilafların halli mekanizması dahilinde DS385 sayılı ihtilaf başlatılmış oldu.

Polietilen Perakende Poşetler: DTÖ Devrede

Tayland Dünya Ticaret Örgütü ihtilafların halli mekanizması çerçevesinde Amerika Birleşik Devletleri'yle istişarelerde bulunmayı talep etti. İstişare konusu Birleşik Devletler'in Tayland menşeli polietilen perakende poşetlerine (İngilizce polyethylene retail carrier bags) uyguladığı dampinge karşı vergiler.

26 Kasım 2008'de gerçekleştirilen bu istişare başvurusu ile ihtilafların halli mekanizması dahilinde DS383 sayılı ihtilaf başlatılmış oldu.

Brezilya ABD'yi Portakal Suyunda DTÖ'ye Götürdü

Amerika Birleşik Devletleri tarafından Brezilya menşeli portakal suyuna ilişkin olarak ihdas edilen dampinge karşı vergi çerçevesinde yürütülen idari gözden geçirmeler ve bazı diğer önlemler Brezilya tarafından Dünya Ticaret Örgütü ihtilafların halli mekanizması çerçevesinde bir başvuruya konu edildi. Brezilya'nın Birleşik Devletleriyle istişaretlerde bulunma talebi 27 Kasım 2008'de Dünya Ticaret Örgütü'ne sunuldu.

Amerika Birleşik Devletleri söz konusu önleme ilişkin son idari gözden geçirme soruşturmasını Ağustos ayında tamamlamıştı (http://antidamping.blogspot.com/2008/08/portakal-suyu-abd-gzden-geirmesi.html).

Dikdörtgen Profil Çelik Borular: Meksika'dan ABD'ye Karşı Bir Panel Başvurusu Daha

8 Eylül 2008 tarihli Federal Sicil 73 (174)'te yayınlanan bir duyuruya göre Meksikalı teşebbüs Nacional de Acero S.A. de C.V., Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması Madde 1904 kapsamında NAFTA Sekreterliği Birleşik Devletler Bölümü'ne, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Ticaret Bakanlığı Uluslararası Ticaret İdaresi'nin belirli kaynaklanmış, karbon kalitesinde, ince cidarlı (dört milimetreden daha ince), kare olanlar dahil dikdörtgen profil çelik boru ve tüplerin (İngilizce light-walled rectangular pipe and tubes) Meksika'dan ABD'ye dampingli olarak ihraç edildiğine ilişkin nihai saptamasına dair bir Panel Gözden Geçirmesi Birinci Talebi arz etti. Çin Halk Cumhuriyeti ve Kore Cumhuriyeti'ni de ilgilendiren söz konusu nihai karar 24 Haziran 2008 tarihli Federal Sicil 73 (122)'de yayınlanmıştı (http://antidamping.blogspot.com/2008/06/abdnin-dikdrtgen-profil-elik-borularda.html).

Productos Laminados de Monterrey S.A. de C.V. ve Prolamsa, Inc. isimli Meksikalı teşebbüsler de aynı karara ilişkin olarak gözden geçirme başvurusunda bulunmuştu (http://antidamping.blogspot.com/2008/08/dikdrtgen-profil-elik-borular-meksika.html).

NAFTA ihtilafların halli mekanizması için bakınız: http://antidamping.blogspot.com/2008/06/nafta-ihtilaflarn-halli-mekanizmas.html.

ABD'nin Anti-Dampingte Teminat Uygulaması DTÖ'den Döndü

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) İhtilafların Halli Organı 6 Ağustos 2008 tarihinde Temyiz Organı'nın Tayland şikayetçi olduğu DS343 sayılı "Birleşik Devletler - Tayland'dan Karideslere İlişkin Önlemler" ve Hindistan'ın şikayetçi olduğu DS345 sayılı "Birleşik Devletler - Anti-Damping Vergileri/Telafi Edici Vergilere Tabi Mallar için Gümrük Teminatı Direktifi" ihtilaflarına ilişkin 16 Temmuz 2008 tarihli ortak raporunu kabul etti. İhtilaflar konuları itibariyle benzer olması nedeniyle Temyiz Organı tarafından bir arada ele alınmıştı.

İhtilafların Halli Organı bu kararıyla Temyiz Organı'nın vardığı sonuç doğrultusunda Amerika Birleşik Devletleri'nin anti-dampinge tabi olan belirli dondurulmuş sıcak su karideslerinin ithalatlarına ilişkin olarak 1 Şubat 2005'ten beri uyguladığı pekiştirilmiş sürekli teminat gerekliliğinin Anti-Damping Anlaşması'na aykırı olduğuna ve önlemlerin Anlaşma'yla uyumlu hale getirilmesi gerektiğine hükmetmiş oldu.

Kültür Somonu: AB DTÖ'de Açıklamada Bulundu

Avrupa Birliği (AB) 6 Ağustos 2008 tarihinde Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ihtilafların halli mekanizması çerçevesinde DS337 sayılı "Avrupa Toplulukları - Norveç'ten Kültür Somonlarına Dair Anti-Damping Önlemi" ihtilafına ilişkin olarak bir beyanatta bulundu. İhtilafta 16 Aralık 2007'de açıklanan ve 15 Ocak 2008'de İhtilafların Halli Organı tarafından kabul edilen Panel raporu AB'nin Anti-Damping Anlaşması'nı birçok açıdan ihlal ettiği saptamasında bulunmuş, AB raporu Temyiz Organı'na götürmektense 24 Mayıs 2008'de yayınladığı bir duyuru aracılığıyla önlemi değiştirmek için gerekli prosedürü başlatmıştı (http://antidamping.blogspot.com/2008/06/avrupa-birlii-somon-nleminde-dt-kararna.html).

AB aynı önleme ilişkin olarak 18 Temmuz 2008'de bir ürün kapsamı kısmi ara gözden geçirmesi de başlatmıştı (http://antidamping.blogspot.com/2008/08/kltr-somonu-abden-rn-kapsam-ksmi-ara.html). Kısa bir süre sonra yayınlanan 17 Temmuz 2008 tarih ve (AT) 685/2008 sayılı Konsey Tüzüğü aracılığıyla ise önlem beş Üye Devlet tarafından talep edilen bir kısmi ara gözden geçirmenin sonucu olarak yürürlükten kaldırılmıştı (Önleme son verilmesi geriye yönelik etkileri olması muhtemel olan ürün kapsamı kısmi ara gözden geçirmesini etkilemedi.).

İşte AB'nin DTÖ'de yaptığı açıklama önlemin yürürlükten kaldırılmasını ilgilendiriyor. AB Norveç'le önlemin 15 Kasım 2008 tarihine kadar Panel raporuna uyumlu hale getirilmesi hususunda mutabakata vardıklarını, ancak önlemin yürürlükten kaldırılması sonucunda artık ilave bir adım atılmasına gerek kalmadığını bildirmiş durumda.

Norveç buna cevaben memnuniyeti dile getirmiş getirmesine, ama Komisyon'un özel bir gözetim uygulamaya karar vermesini sürpriz olarak nitelendirmekte de geri kalmıyor. Zira bu özel gözetim uygulaması piyasanın Komisyon tarafından takip edileceği ve gerekirse Komisyon'un re'sen yeni bir soruşturma başlatacağı anlamına geliyor. Özel gözetim 21 Ocak 2011'e kadar sürecek.

Dikdörtgen Profil Çelik Borular: Meksika ABD'yi Panele Götürüyor

31 Temmuz 2008 tarihli Federal Sicil 73 (148)'de yayınlanan bir duyuruya göre Meksikalı teşebbüsler Productos Laminados de Monterrey S.A. de C.V. ve Prolamsa, Inc. Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması Madde 1904 kapsamında NAFTA Sekreterliği Birleşik Devletler Bölümü'ne, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Ticaret Bakanlığı Uluslararası Ticaret İdaresi'nin belirli kaynaklanmış, karbon kalitesinde, ince cidarlı (dört milimetreden daha ince), kare olanlar dahil dikdörtgen profil çelik boru ve tüplerin (İngilizce light-walled rectangular pipe and tubes) Meksika'dan ABD'ye dampingli olarak ihraç edildiğine ilişkin nihai saptamasına dair bir Panel Gözden Geçirmesi Birinci Talebi arz etti. Çin Halk Cumhuriyeti ve Kore Cumhuriyeti'ni de ilgilendiren söz konusu nihai karar 24 Haziran 2008 tarihli Federal Sicil 73 (122)'de yayınlanmıştı (http://antidamping.blogspot.com/2008/06/abdnin-dikdrtgen-profil-elik-borularda.html).

NAFTA ihtilafların halli mekanizması için bakınız: http://antidamping.blogspot.com/2008/06/nafta-ihtilaflarn-halli-mekanizmas.html.

NAFTA İhtilafların Halli Mekanizması

Ticari Savunma Araçları'nda Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ihtilafların halli mekanizması çerçevesinde yaşanan gelişmelere sık sık değiniyoruz. Zaten dünya ticareti konularıyla panel ve Temyiz Organı kararlarını takip etmeden ilgilenmek mümkün değil. Ancak DTÖ dünyadaki tek ihtilafların halli mekanizmasına sahip değil. İkili ve çoktaraflı birçok diğer anlaşma da ihtilafların halline ilişkin düzenlemeler içeriyor. Nitekim günlüğümüzde Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) Kanada menşeli belirli filmaşinlere karşı uygulamakta olduğu anti-damping önlemine ilişkin olarak NAFTA ihtilafların halli mekanizmasına iki defa değinmiş bulunuyoruz (http://antidamping.blogspot.com/2008/05/abdden-filmain-nleminde-nafta.html, http://antidamping.blogspot.com/2008/06/kanada-filmainde-abdyi-nafta-paneline.html), ikinci değinmemiz bir önceki gönderi.

Fırsat bu fırsat NAFTA ihtilafların halli mekanizmasına kısaca göz atalım diye düşündüm. NAFTA İngilizce North American Free Trade Agreement'ın kısaltması, yani Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması'nın. Bu anlaşma üç ayrı dilde akdedildiğinden Fransızca ALENA veya İspanyolca TCLAN diye de kısaltılabilir. Ancak ABD'nin uluslararası ilişkilerdeki konumunu bir yana bıraksak bile İngilizce günümüzün ticari, bilimsel ve kültürel açıdan hegemon dili olduğundan NAFTA kısaltması uluslararası düzlemde yaygın kabul görmüş durumda.

1 Ocak 1994'te yürürlüğe giren ve Kanada-Birleşik Devletler Serbest Ticaret Anlaşması'nın yerini alan NAFTA ile ABD, Kanada ve Meksika arasında bir serbest ticaret alanı oluşturulmuş durumda. Serbest ticaret alanlarında taraf ülkeler kendi aralarında gümrük vergileri ve eşdeğer önlemleri bertaraf ediyor, ancak üçüncü ülkelere karşı kendi gümrük tarifelerini uygulamaya devam ediyor (Gümrük birliklerinde ise ortak bir gümrük tarifesi belirleniyor.). Kuzey Amerika Serbest Ticaret Alanı 2007 yılı rakamlarıyla nominal olarak dünyanın ikinci, satın alma gücü paritesine göre birinci büyüklükteki ticari bloğu.

NAFTA son derece ayrıntılı bir anlaşma. Burada sadece ihtilafların halli kısmına bakacağız. Anlaşma'nın idari ve kurumsal düzenlemelere ilişkin yedinci kısmı altında ihtilafların halline ilişkin iki bölüm var. Kanada-Birleşik Devletler Serbest Ticaret Anlaşması'nın aynı numaralı bölümünün eşdeğeri olan Bölüm 19 anti-damping ve telafi edici önlemler konularında gözden geçirme ve ihtilafların halline ilişkin. Bölüm 20 ise diğer hükümetlerarası meselelere.

NAFTA Bölüm 19 bir şirketin karşı karşıya kaldığı dampinge karşı veya telafi edici önlemleri mahkemeye götürmektense ikiluluslu (çiftuluslu) bir panele başvurmasına imkan tanıyor. Dikkat edilecek olursa bu bir uluslararası ihtilafların hallinden ziyade alternatif ihtilaf halli mekanizması; ABD, Kanada veya Meksika mahkemeleri yerine bir tahkim organına gidilmesini, böylelikle sorunların daha hızlı çözülmesini sağlıyor. Ayrıca süreç tam olarak hükümetlerarası değil. Zira başvuruyu özel kişiler gerçekleştiriyor. İkiluluslu paneller ihtilafın tarafı olan ülkelerin atadığı beş üyeden oluşuyor. NAFTA ticari savunma araçlarına ilişkin olarak esasa yönelik hükümler içermediğinden bu panellerin görevi bir hükümetin aldığı kararları yine o hükümetin ulusal mevzuatına göre incelemek. İkiluluslu paneller bu bağlamda kararların esaslı bulgulara dayanıp dayanmadığına bakıyor. Panel kararları NAFTA olağanüstü temyiz komitesinde temyize götürülebiliyor. Ancak bu komite sadece ciddi bir muhakeme hatası varsa kararları iptal ediyor.

Bölüm 20'nin amacı ise tarafların NAFTA'nın tefsir edilmesi ve uygulanmasına ilişkin ihtilaflarını çözüme kavuşturmak. Yani bu hükümetlerarası bir süreç. Nitekim tarafların ihtilafları ister DTÖ'ye götürme isterse de NAFTA çerçevesinde çözümlemeyi tercih etme haklı saklı. Ancak öncelikle NAFTA kapsamında istişarelerde bulunulması gerekiyor. Sürecin NAFTA'da devam ettirilmesi durumunda bir Tahkim Paneli kuruluyor.

Bölüm 20 önemli kurumsal hükümlere de yer veriyor. Buna göre taraflar öncelikle bakanlar veya temsilcileri düzeyinde işleyecek bir Serbest Ticaret Komisyonu kurmakla yükümlü. Anlaşma'nın genel işleyişini takip edecek ve DTÖ'nün İhtilafların Halli Organı gibi sorunları çözümleyecek olan bu Komisyon ise NAFTA Sekreterliği'ni kuruyor. NAFTA Sekreterliği - yine diğer çoktaraflı düzenlemelerden farklı olarak - üç ulusal birimden oluşuyor. Bu birimler Washington, D.C., Ottawa ve Mexico City'de yerleşik. NAFTA Sekreterliği ihtilafların halline ilişkin panel ve diğer komitelerin kurulması ve işleyişi ile Serbest Ticaret Komisyonu'na diğer meselelerde destek olmaktan sorumlu.

NAFTA ihtilafların halli mekanizması ABD, Kanada ve Meksika hükümetleri ile şirketleri tarafından sık sık kullanılıyor. Bu nedenle uluslararası ticaret açısından önemli bir mekanizma haline gelmiş durumda. Yapılan ampirik bir çalışma da ikiluluslu panellerin ulusal mahkemelere göre daha çok kararı iptal ettiğini gösteriyor (http://antidamping.blogspot.com/2008/05/journal-of-empirical-legal-studies.html). Ancak yine de DTÖ ihtilafların halli mekanizmasının yerini tutmaktan uzak. Özellikle anti-damping ve telafi edici önlemler konusunda. Bunun nedeni ise NAFTA'nın bu konularda esasa yönelik hükümler içermemesi. Dolayısıyla NAFTA panelleri DTÖ panellerinin aksine örneğin sıfırlama konusunda ABD'nin ipini çekemiyor. Nitekim bu konuda ABD aleyhine alınan son kararda şikayetçi ülke Meksika'ydı (http://antidamping.blogspot.com/2008/06/dt-sfrlama-ihtilafna-noktay-koydu.html).

Kanada Filmaşinde ABD'yi NAFTA Paneline Götürüyor

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Ticaret Bakanlığı Uluslararası Ticaret İdaresi Ivaco Rolling Mills 2004 L.P. ve Sivaco Wire Group 2004 L.P.'nin bir iştiraki olan Sivaco Ontario'nun (kollektif olarak "Ivaco") İdare'nin Kanada menşeli karbon ve belirli alaşımlı çelik filmaşinlere ilişkin olarak yürürlükte bulunan dampinge karşı önlem çerçevesinde yürüttüğü 2005-2006 idari gözden geçirmesinde aldığı nihai kararla ilgili olarak NAFTA Sekreterliği Birleşik Devletler Bölümü'ne bir Panel Gözden Geçirmesi Birinci Talebi arz ettiğini açıkladı. Konuyla ilgili duyuru 23 Haziran 2008 tarihli Federal Sicil 73 (121)'de yayınlandı.

Gözden geçirme dönemi 1 Ekim 2005 ila 30 Eylül 2006'yı kapsamaktaydı. Ön karar 7 Kasım 2007'de, nihai karar 12 Mayıs 2008'de açıklanmış, buna göre Ivaco için % 2,98'lik bir damping marjı hesaplanmıştı.

ABD geçtiğimiz günlerde de aynı önlemin ikinci idari gözden geçirmesine ilişkin 24 Ocak 2006 tarihinde yayınlanan nihai kararında da Mittal Canada, Inc. şirketinin yaptığı NAFTA panel başvurusunu müteakiben taraflar arasında varılan uzlaşma doğrultusunda değişikliğe gitmişti (http://antidamping.blogspot.com/2008/05/abdden-filmain-nleminde-nafta.html).

NAFTA ihtilafların halli mekanizması için bakınız: http://antidamping.blogspot.com/2008/06/nafta-ihtilaflarn-halli-mekanizmas.html.

Birleşik Devletler Ticaret Temsilcisi'nden Sıfırlama İhtilafına İlişkin Duyuru

Birleşik Devletler Ticaret Temsilciliği 17 Haziran 2008 tarihli Federal Sicil 73 (117)'de Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) İhtilafların Halli Organı'nın Japonya'nın talebi doğrultusunda DS322 sayılı "Birleşik Devletler - Sıfırlama ve Nihai Gözden Geçirmelere İlişkin Önlemler; Japonya tarafından İHM Madde 21.5'e Başvuru" ihtilafında bir panel oluşturmaya karar vermesiyle ilgili bir duyuru yayınladı. Duyuruda Japonya'nın iddialarına yer verilirken ilgili tarafların zamanında dikkate alınabilmesi için görüşlerini 15 Temmuz'a kadar arz etmeleri de istendi.

DTÖ İhtilafların Halli Mutabakatı Madde 21.5 ihtilafları bir tarafın İhtilafların Halli Organı'nın kararlarına uyup uymadığı hususunda taraflar arasında çıkan anlaşmalıklara ilişkin.

Duyuruya göre Japonya'nın bu çerçevedeki temel iddiası sıfırlamanın orijinal soruşturmalarda işlemden işleme karşılaştırmalarda ve dönemsel gözden geçirmelerle yeni ihracatçı gözden geçirmelerinde herhangi bir karşılaştırmada kullanılmasının DTÖ kurallarına aykırı olduğu. Japonya spesifik olarak sekiz ara gözden geçirme ve sürtünmeyi engelleyici rulmanlara ilişkin nihai gözden geçirmenin sonuçlarının İhtilafların Halli Organı'nın kararlarına uygun hale getirilmediği, ABD'nin uyum çalışmalarının sözde kaldığını iddia ediyor.

ABD ise en son DS344 sayılı "Birleşik Devletler - Meksika'dan Paslanmaz Çeliğe ilişkin Nihai Anti-Damping Önlemleri" ihtilafında olmak üzere (http://antidamping.blogspot.com/2008/06/dt-sfrlama-ihtilafna-noktay-koydu.html) sıfırlama konusunda DTÖ'de maçları hep kaybetmiş olmasına karşın yönteminin arkasında durmaya devam ediyor.

Birleşik Devletler Ticaret Temsilcisi'nden Teknoloji Ürünleri İhtilafına İlişkin Duyuru

Birleşik Devletler Ticaret Temsilciliği 28 Mayıs 2008 günü yaptığı bir basın açıklamasıyla Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) Avrupa Birliği (AB) ile Birlik'in belirli teknoloji ürünlerine uyguladığı tarifelere ilişkin olarak Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ihtilafların halli mekanizması dahilinde istişarelerde bulunmayı talep ettiğini açıklamıştı (http://antidamping.blogspot.com/2008/06/abd-ticaret-temsilcisi-teknoloji.html). Japonya ve Tayvan ABD'yi takip etmişti (http://antidamping.blogspot.com/2008/06/abd-ve-japonyadan-sonra-tayvan-da-abden.html).

Ticaret Temsilciliği 17 Haziran 2008 tarihli Federal Sicil 73 (117)'de konuyla ilgili bir duyuru yayınladı. Duyuruda ABD'nin iddialarına yer verilirken ilgili tarafların zamanında dikkate alınabilmesi için görüşlerini 11 Temmuz'a kadar arz etmeleri de istendi.

Duyuruya göre ABD'nin gündeme getirdiği temel hususlar şu şekilde:

* Set-top kutular: İngilizce'de set-top box veya set-top unit olarak isimlendirilen cihazlar bir televizyona bağlanarak harici bir sinyal kaynağından gelen verilerin televizyon ekranında gösterilmesi sağlıyor. AB 7 Mayıs 2008'te Kombine Nomenklatür açıklayıcı notlarını değiştirerek Enformasyon Teknolojisi Anlaşması kapsamında gümrük resimlerinden muaf tutulan iletişim işlevi olan set-top kutulara ilişkin başlıktan Ethernet modemleri gibi belirli modem türleri bulunan ve kaydetme veya kopyalama yapabilen cihazları çıkartmış durumda.

* Düz panel ekranlar: AB 2005 yılından beri otomatik veri işleme makinleri haricinde kaynaklardan video görüntüleri gösterebilen LCD teknolojisi kullanan bazı düz panel ekranları Enformasyon Teknolojisi Anlaşması kapsamında değerlendirmiyor. Özellikle DVI (dijital görünrü arabirimi) içeren düz paneller için geçerli bu.

* Çıktı birimleri ve fakslar: AB 2006 yılında çıkardığı bir tüzükle belirli çıktı birimleri ve faksların dolaylı işlemli elektrostatik fotokopi makinaları olarak nitelendirmiş durumda. Fotokopi makinaları ise belirli bir tarifeye tabi. AB Gümrük Kodu Komitesi dakikada 12 monokrom sayfadan daha fazla kopyalayabilen cihazları bu çerçevede değerlendiriyor.

Birleşik Devletler Ticaret Temsilciliğine göre bu düzenlemeler AB'nin ABD'ye GATT kapsamında tanıdığı tavizlerin ihlali anlamına geliyor.

ABD Klorinli Tavukları DTÖ'ye Götürecek mi?

Farmers Weekly Interactive (http://www.fwi.co.uk/) isimli Britanya internet sitesinde yer alan bir habere göre Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) Avrupa Birliği'nin (AB) klorinli tavuk (chlorinated chicken) etine uyguladığı ithalat yasağını Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ihtilafların halli mekanizması kapsamında gündeme getirmesi bekleniyor.

AB klorinli tavuklara 10 yıldır ithalat yasağı uyguluyor. Yasağın nedeni ABD işletmecilerinin kullandığı bazı anti-mikrop ajanlarının insan sağlığını aykırı olduğunu değerlendirmesi. DTÖ kuralları kamu sağlığı, güvenliği ve ahlakı nedenleriyle böyle yasaklara gidilmesine izin veriyor. Ancak alınan önlemlerin bilimsel gerçeklere dayanması gerekiyor. Aksi taktirde ihtilafların halli mekanizmasına başvurulması mümkün hale geliyor.

ABD, AB'nin uygulamakta olduğu ithalat yasağından duyduğu rahatsızlığı son yıllarda daha güçlü bir şekilde dile getiriyor ve Türkiye'de iyi tanınan bir isim olan Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Günter Verheugen'ın ifadesine göre 2007 yılında kurulan Transatlantik Ekonomik Konsey'in etkinliği açısından bir test konusu olarak kabul ediyor.

Ancak Avrupa Komisyonu'nun yasağın kaldırılması amacıyla sunduğu öneri Üye Devletler'in atadığı veterinerlik uzmanlarından oluşan Gıda Zinciri ve Hayvan Sağlığı Daimi Komitesi tarafından geçtiğimiz günlerde reddedilince bu konuda ilerleme sağlanması da zorlaşmış durumda. Komisyon kullanılan dört kimyasalın Avrupa Gıda Güvenliği Ajansı tarafından izin verilen maddeler olduğu ve tavuk karkaslarının işlemden sonra sudan geçirilerek kalıntı kalmasının önlendiğini ifade etmiş; fakat bu veterinerlik uzmanlarına ikna edici gelmemiş.

Durum böyle olunca Avrupa Komisyonu ABD'nin yakında sorunu DTÖ'ye taşımasını bekler oldu. Taraflar 10 Haziran'da düzenlenen ABD-AB Zirvesi'nde ticaret konularında olumlu sözler sarfetmişlerdi (http://antidamping.blogspot.com/2008/06/abd-ab-zirvesinde-ticaret-konular-da.html). Ancak ikili ticari ilişkilerde ihtilaflar eksik olmadığı gibi AB makamları ertesi gün ABD Ticaret Politikası Gözden Geçirmesi vesilesiyle Amerika'da korumacılığın yükseldiği hususunda endişelerini dile getirmekten de kaçınmamıştı (http://antidamping.blogspot.com/2008/06/ab-abd-ticaret-politikas-gzden.html).

Ticarette teknik engeller ticari savunma araçlarının alternatifi. Üstelik uygulanması daha kolay, zira DTÖ kurallarına zaten aykırı. ABD-AB gıda ürünleri ticaretinde bu tür kısıtlamaların birçok örneğini bulmak mümkün. Bu işin arkasında ise Ortak Tarım Politikası'nı aramak gerekiyor elbet.